Bibliometria wywodzi się z badań naukometrycznych i jest to zbiór metod matematycznych i statystycznych stosowanych do analizy piśmiennictwa naukowego.
Definicja bibliometrii została po raz pierwszy sformułowana już w 1969 r. przez Alana Pritcharda jako „zastosowanie matematycznych i statystycznych metod do książek i innych środków komunikacji”.
Wskaźniki bibliometryczne to m.in. liczba cytowań, Indeks Hirscha, Impact Factor, sumaryczny Impact Factor, CiteScore.
Cytowanie to przywołanie innej publikacji w tekście pracy naukowej. Podawana liczba cytowań może odnosić się do pojedynczej publikacji, całego dorobku autora, czasopisma czy też dorobku publikacyjnego jednostki naukowej, np. wydziału, uczelni czy zakładu.
Obecnie najważniejsze bazy notujące cytowania to:
Web of Science - instrukcja tworzenia raportów cytowań i indeks Hirscha
Indeks Hirscha mierzy osiągnięcia naukowe z uwzględnieniem liczby publikacji i liczby cytowań. Indeks h to liczba publikacji naukowych, które uzyskały liczbę cytowań równą lub większą od h. Na przykład, jeśli wśród publikacji autora znajduje się 10 prac, z których każda była cytowana co najmniej 10 razy, to indeks h autora = 10. Tworzy się go więc szeregując publikacje według liczby cytowań i wybierając pozycję, dla której liczba cytowań jest większa bądź równa liczbie porządkowej.
Indeks Hirscha sprawdzisz w bazach:
To wskaźnik wyliczany na podstawie danych z Web of Science dla czasopism rejestrowanych w bazie Journal Citation Reports (JCR). Impact Factor za dany rok jest to stosunek liczby cytowań uzyskanych przez czasopismo w danym roku dla artykułów opublikowanych w ciągu dwóch poprzednich lat do liczby tych artykułów.
Przykładowo, IF za 2022 r. został wyliczony według wzoru:
D = B/C
A - wszystkie cytowania, jakie czasopismo uzyskało w 2022 r.
B - cytowania uzyskane w 2022 r. dla artykułów, które zostały opublikowane w czasopiśmie w 2020 i 2021 r. (jest to podzbiór A)
C - liczba artykułów opublikowanych w czasopiśmie w 2020 i 2021 r.
D - Impact Factor czasopisma za 2022 r.
Wartości IF dla czasopism publikowane są w bazie Journal Citation Reports na przełomie czerwca i lipca każdego roku.
IF nie jest wskaźnikiem znormalizowanym, dlatego powinno się go wykorzystywać do porównywania czasopism w obrębie jednej dyscypliny. Pomaga ocenić znaczenie czasopisma w zestawieniu z innymi z tej samej dziedziny.
Więcej na temat Impact Factor na stronie wydawcy
Master Journal List to wykaz czasopism rejestrowanych w bazach na platformie Web of Science
Sumaryczny Impact Factor stanowi sumę wartości IF czasopism, w których autor opublikował artykuły naukowe. Oblicza się go uwzględniając artykuły danego autora publikowane w czasopismach posiadających współczynnik IF według następującego wzoru:
SIF = Ax(n) * IFx(n) + Ay(n) * IFy(n) + Ay(m) * IFy(m) + …
SIF - Sumaryczny Impact Factor autora
n, m - rok publikacji artykułu autora / rok, dla którego obliczono IF czasopisma
Ax - liczba artykułów autora opublikowanych w czasopiśmie x w danym roku
Ay - liczba artykułów autora opublikowanych w czasopiśmie y w danym roku
IFx - IF czasopisma x obliczony dla danego roku
IFy - IF czasopisma y obliczony dla danego roku.
Bierzemy pod uwagę IF zgodny z rokiem publikacji.
Wskaźnik cytowalności wyliczany na podstawie danych z bazy Scopus. Przy obliczeniu CiteScore brane są pod uwagę cytowania i publikacje z okresu 4 lat. CiteScore za dany rok obliczany jest poprzez podzielenie liczby cytowań publikacji z ostatnich czterech lat (w tym także roku, dla którego jest obliczany) przez liczbę tych publikacji. CiteScore nie jest wskaźnikiem normalizowanym, dlatego powinno się go wykorzystywać się jedynie do porównywania czasopism w obrębie jednej dyscypliny.
Co roku firmy Clarivate Analytics i Elsevier publikują rankingi naukowców w oparciu o cytowania z baz Web of Science i Scopus:
Updated science-wide author databases of standardized citation indicators