„Dane” w rozumieniu Narodowego Centrum Nauki to wszelkiego rodzaju informacje (ilościowe i jakościowe) wytwarzane, zbierane, przetwarzane, poddawane analizie w ramach projektu badawczego, obejmujące wszystkie możliwe formy – zarówno cyfrowe, jak i niecyfrowe – m.in. dokumenty tekstowe, dane liczbowe, wynik ankiet lub kwestionariuszy, materiały audiowizualne, zawartość bazy danych (wideo, audio, teksty, obrazy), modele matematyczne, algorytmy, oprogramowanie (skrypty, pliki wejściowe), wyniki symulacji komputerowych, raporty laboratoryjne, próbki, artefakty, przedmioty.
1.1. W jaki sposób będą pozyskiwane lub wytwarzane nowe dane lub ponownie wykorzystywane dane już istniejące?
1.2. Jakie dane (tj. rodzaje, formaty, objętości) będą pozyskiwane lub wytwarzane w projekcie?
Jeżeli w trakcie realizacji projektu zostaną wprowadzone jakieś zmiany w zakresie rodzajów pozyskanych danych, ich objętości to informacje te należy zaktualizować w kolejnych wersjach planu, a także ująć w raporcie końcowym projektu.
2.1. Jakie metadane i dokumentacja (np. metodologia oraz sposoby pozyskiwania i organizacji danych) będą towarzyszyć danym w projekcie?
Metadane opisujące zbiór danych to m.in.: tytuł projektu, autor (wraz z numerem ORCID), rok utworzenia, słowa kluczowe, krótki opis, dyscyplina, instytucja finansująca, licencja, powiązane publikacje.
Pliki i foldery z danymi badawczymi powinny być nazwane i uporządkowane w taki sposób, aby były identyfikowalne i dostępne dla obecnych i przyszłych użytkowników. W opisie tego punktu należy wskazać sposób organizacji danych w projekcie poprzez podanie np. przyjętej konwencji, wersji, i struktury folderów.
2.2. Jakie będą zastosowane środki kontroli jakości?
3.1. W jaki sposób w trakcie projektu będą przechowywane dane i metadane? W jaki sposób będą tworzone ich kopie zapasowe?
Opisanie procedury tworzenia kopii zapasowych (częstotliwość aktualizacji, podział obowiązków, proces automatyczny/ręcznie kontrolowany, środki bezpieczeństwa, itd. Zobacz usługa Nextcloud AGH)
np. zasada 3-2-1: 3 kopie, na 2 różnych nośnikach, 1 kopia przechowywana w miejscu innym niż pozostałe
np. autoryzowany dostęp, dedykowane przestrzenie dyskowe, log-book
np. przez zastosowanie programów antywirusowych i haseł dostępu do plików/folderów/komputera/chmury
3.2. W jaki sposób zostanie zapewnione bezpieczeństwo i ochrona danych wrażliwych w okresie trwania projektu?
W Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie wdrożono System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji (SZBI), którego celem jest ochrona danych i informacji. Struktura zarządzania bezpieczeństwem informacji obejmuje m.in. IODO (Inspektor Ochrony Danych Osobowych) oraz Administratora Systemu Informatycznego (Funkcjonariusze Centralni i Lokalni). Inspektor Ochrony Danych Osobowych został powołany w 2018 r. SZBI opiera się na następujących dokumentach: Polityka Bezpieczeństwa Informacji w AGH (Zarządzenie Rektora nr 9/2017), zarządzenie w sprawie wdrożenia i funkcjonowania w AGH kontroli zarządczej (Zarządzenie Rektora nr 40/2012) oraz Polityki Ochrony Danych Osobowych w AGH (Zarządzenie Rektora nr 26/2019).
4.1. Jeżeli będzie miało miejsce przetwarzanie danych osobowych, w jaki sposób zostanie zapewniona zgodność z przepisami dotyczącymi danych osobowych oraz ich ochrony?
Klucz do szyfru musi być przechowywany w innym miejscu, niż same dane. Trzeba pamiętać, aby wyraźnie odróżnić dane osobowe, które będą przechowywane w tajemnicy i ostatecznie zniszczone, od zanonimizowanych danych badawczych, które będą przechowywane przez czas nieokreślony i udostępniane innym.
Na dokumentację przetwarzania danych osobowych składają się:
Tryb zarządzania dostępem do danych osobowych określa Polityka Ochrony Danych Osobowych AGH (Zarządzenie Rektora nr 26/2019).
Warto kwestie zarządzania danymi wrażliwymi i osobowymi w projekcie (jeśli przewiduje się badania z udziałem ludzi) skonsultować z inspektorem ochrony danych osobowych AGH.
4.2. W jaki sposób planują Państwo zapewnić zgodność z innymi przepisami, takimi jak prawa własności intelektualnej i prawa własności? Jakie przepisy znajdują w tym przypadku zastosowanie?
NCN zaleca, aby dane były udostępniane na licencji CC0 lub CC BY.
W przypadku projektów dofinansowywanych przez Narodowe Centrum Nauki i UE własność danych należy do Instytucji, nie do indywidualnego badacza.
W zakresie praw własności intelektualnej stosowane będą: Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz Ustawa Prawo własności przemysłowej, Regulamin zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz prawami własności przemysłowej, oraz zasadami komercjalizacji w AGH (Zarządzenie Rektora nr 18/2015) lub zasadami określonymi przez podmiot finansujący oraz Regulamin Repozytorium Otwartych Danych Badawczych Uczelni Krakowskich RODBUK (w przypadku, jeśli tam dane zostaną zdeponowane).
Jeśli efektem projektu będzie wynalazek, patent czy komercjalizacja warto skonsultować plan z rzecznikiem patentowym AGH.
5.1. Kiedy i w jaki sposób będą udostępniane dane z projektu? Czy istnieją ewentualne ograniczenia i zakazy dotyczące ich udostępniania?
Zgodnie z wytycznymi instytucji finansujących badania, dane badawcze należy udostępnić możliwie szybko – najpóźniej w momencie publikacji wyników badań np. artykuł naukowy, monografia, baza danych, na podstawie których powstały.
Narodowe Centrum Nauki wymaga, aby dane badawcze były przechowywane minimum 10 lat, natomiast metadane je opisujące – bezterminowo.
Jeśli otwarcie danych zostanie opóźnione lub ograniczone w czasie np. w celu publikacji, ochrony własności intelektualnej czy ubiegania się o patenty, należy wskazać oczekiwaną datę ich udostępnienia.
5.2. Jak będzie wyglądać selekcja danych przeznaczonych do utrwalenia i gdzie będą one długoterminowo przechowywane (np. w repozytorium danych, archiwum)?
Nie trzeba udostępniać wszystkiego – jednak trzeba uzasadnić, na jakiej podstawie dokonano selekcji danych do udostępniania, według jakich kryteriów była przeprowadzona.
W przypadku zdeponowania danych w Repozytorium Otwartych Danych Badawczych Uczelni Krakowskich RODBUK będą udostępniane zgodnie z zasadami FAIR przez minimum 10 lat, a opisujące je metadane bezterminowo.
5.3. Jakie metody lub oprogramowanie umożliwiają dostęp do danych i korzystanie z danych?
Jeżeli specjalistyczne dane, ze względu na zachowanie ich jakości, nie będą mogły zostać przekonwertowane do powszechnie dostępnych programów, należy wskazać, jakie oprogramowanie będzie niezbędne do ich otwarcia. Wówczas użytkownicy powinni mieć informację, czy będą potrzebować określonych narzędzi, aby uzyskać dostęp do tych danych i (ponownie) je wykorzystać.
np. odpowiedzi na żądanie, repozytorium
5.4. W jaki sposób zagwarantują Państwo stosowanie unikalnego i trwale przypisanego identyfikatora (takiego jak cyfrowy identyfikator dokumentu elektronicznego (DOI)) dla każdego zbioru danych?
W przypadku zdeponowania w Repozytorium Otwartych Danych Badawczych Uczelni Krakowskich RODBUK dane będą miały przypisany trwale cyfrowy identyfikator dokumentu elektronicznego DOI (Digital Object Identifier).
6.1. Kto będzie odpowiadał za zarządzanie danymi (tj. kto będzie ich opiekunem)?
Trzeba opisać podział ról w zakresie zarządzania danymi badawczymi: kto wytwarza dane, kto odpowiada za ich jakość, kto za archiwizację i długoterminowe zarządzanie, kto będzie odpowiedzialny za wdrożenie i aktualizację PZD.
Osobą odpowiedzialną za zarządzanie danymi badawczymi w trakcie projektu będzie osoba realizująca działanie naukowe – kierownik projektu (imię i nazwisko, stanowisko, pełniona funkcja, wydział) lub wyznaczona przez niego osoba. Po zdeponowaniu Repozytorium Otwartych Danych Badawczych Uczelni Krakowskich RODBUK, za dalsze zarządzanie danymi odpowiedzialni będą administratorzy RODBUK AGH.
6.2. Jakie zasoby zostaną przeznaczone na cele zarządzania danymi i zagwarantowanie przestrzegania zasad FAIR? (Jakie koszty związane będą z zapewnieniem standardów FAIR w projekcie? W jaki sposób zostaną opłacone?).
Trzeba określić czy będą potrzebne dodatkowe zasoby potrzebne do archiwizacji, przechowywania danych (czas, dyski zewnętrzne, dodatkowa przestrzeń dyskowa, płatne repozytorium) i w jaki sposób zostaną opłacone? Czy przewiduje się zatrudnienie osoby zarządzającej danymi badawczymi? Jeżeli tak, to należy napisać jak wysokie będą to koszty i w jaki sposób zostaną opłacone.
Koszty zarządzania danymi badawczymi można pokryć z 2% kosztów pośrednich Open Access rozliczanych ryczałtem.
W przypadku zdeponowania danych w Repozytorium Otwartych Danych Badawczych Uczelni Krakowskich RODBUK należy wpisać: koszty zarządzania danymi badawczymi po projekcie ponosi Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie.
Opracowano na podstawie Wytycznych dla wnioskodawców do uzupełnienia PLANU ZARZĄDZANIA DANYMI w projekcie badawczym finansowanym przez Narodowe Centrum Nauki
oraz obowiązujących przepisów w Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie.