To całkiem nowy wymiar budowania społeczeństwa obywatelskiego, a zarazem najdojrzalsza forma dialogu między nauką a obywatelami i lokalnymi społecznościami. Szerzej uznaje się ją za formę edukacji, współpracy w badaniach naukowych czy nawet ruch społeczny.
Polega na realizowaniu wspólnych projektów naukowych, w ramach których „naukowcy obywatelscy”, czyli osoby, które nie są zawodowymi naukowcami zbierają określone dane, specjaliści poddają je analizie, a następnie udostępniają uzyskane wyniki społeczeństwu.
Uczestnicy nauki obywatelskiej działają na zasadzie wolontariatu. Współpracują z badaczami w projekcie naukowym na każdym z jego etapów: gromadzenia danych, analizie danych, wyborze metody i przetwarzania danych oraz wyciąganiu wniosków np. uczestniczą w wyprawach badawczych, zbierają dane w ramach monitoringów naukowych, współdzielą zasoby (udostępniają moc obliczeniową swoich komputerów firmom czy instytucjom naukowym), biorą udział w konkursach, grach użytkowych, budują własne przyrządy naukowe w celu zbierania danych do eksperymentów.
Podstawą dla tej idei jest przekonanie, że każdy człowiek niezależnie od statusu materialnego, wykształcenia, czy też zawodu, który obecnie wykonuje, może uczestniczyć w badaniach naukowych, a nawet jest zdolny do dokonania znaczących odkryć naukowych.
Korzyści płynące z nauki obywatelskiej to duża oszczędność środków finansowych i czasu, inne spojrzenie na badania, nieskrępowane określonymi zasadami w poszczególnych dyscyplinach.
European Citizen Science Association (ECSA) zajmuje się badaniem wzajemnego wpływu między Nauką Obywatelską a Otwartą Nauką. ECSA opracowało 10 zasad nauki obywatelskiej, które w syntetyczny sposób definiują jej zakres.
Komisja Europejska zaliczyła naukę obywatelską do jednej z ośmiu tzw. ambicji otwartej nauki.